Dr. Öğretim Üyesi Ufuk ÇÖRTÜK
Pisye-Pladasa Koinonu Yüzey Araştırması, Muğla İli, Menteşe İlçesi sınırları içindeki Yeşilyurt (Pisye), Çırpı (Leukoideis), Çiftlik (Londeis), Yeniköy (Koloneis?) ve Sarnıçköy (Pladasa) yerleşimleri ve territoriumlarındaki arkeolojik kalıntıların tespit edilmesi, belgelenmesi, fotoğraflanması, rölöve ve restitüsyon çalışmaları ile mevcut durumlarının tespiti, oluşturulacak vektörel altlık haritanın çıkartılarak tespit edilen bütün arkeolojik kalıntıların bu harita üzerine işlenmesini kapsamaktadır.
90’lı yıllarda bu alanda yapılan epigrafik araştırmalar neticesinde yörede ele geçen kimi belgeler Pisye'nin, Pladasa ile bir koinon (birlik) oluşturduğunu ve birliğin merkezi olduğunu göstermesi ve MÖ 197 yılına tarihlenen Nikagoras yazıtında Rodos'lu general Nikagoras'ın Idyma ve Kyllandos'un topraklarıyla birlikte Pisye'ninkileri de ki -olasılıkla Makedonya Kralı V. Philip'in elinden -geri aldığı gibi ifadeler, bu bölgenin arkeolojik izlerinin araştırılmasına yöneltmiştir bizi.
Yüzey araştırması Muğla ili sınırları içinde, kuzeyde ve batıda Menteşe İlçe sınırı ile güneyde Gökova deniz kıyı şeridi ile sınırlandırılmıştır. Doğuda sınır ise, Yeşilyurt (Pisye), Dağdibi, Algı, Yeni Bağyaka ve Derinkuyu Köylerini içine alacak şekilde çizilmiştir.
2016 yılında başlanan yüzey araştırmasında ilk olarak alanın kuzeyini ve kuzeydoğusunu kapsayacak şekilde Yeşilyurt (Pisye), Dağdibi, Kafaca, Tınaz, Çaybükü, Çırpı ve kısmen de Çiftlikköy Mahalleleri taranmıştır. 2017 yılı çalışmalarında ise Yeşilyurt Aldıran Asarı, Çiftlikköy (Londeis), Çırpı (Leukoideis) ve Yeniköy (Koloneis) yerleşimleri ve territoriumlarının taranmasıyla devam etmiştir. Çalışma ile 10 farklı alanda yeni tespitlerde bulunulmuştur. 2018 yılı yüzey araştırmalarında da, 2017 yılı araştırmalarında başlanılan Yeniköy mahallesine geçilerek bu alandan itibaren güneye doğru araştırma çalışmalarına devam edilmiştir. 2018 yüzey araştırmasında Yeniköy, Algı, Meke, Bağyaka, Yenibağyaka ve Denizova mahalleri ve territoriumlarında belgeleme ve tespit çalışmaları yapılmıştır.
Önümüzdeki yıllarda da devam etmesi planlanan Pisye-Pladasa Koinonu Yüzey Araştırması ile, bu kadar önemli bir coğrafi bölge olan Yeşilyurt (Pisye) ve Sarnıçköy (Pladasa) arası olarak sınırlandırılan alanda yürütülen çalışmalar sonucunda, Pisye ve Pladasa yerleşimleri arasındaki bilinen “Koinon” ilişkisinin arkeolojik uzantıları ile bu koinon bağlamında komşu yerleşimleri Leukoideis (Çırpı), Londeis (Çiftlik) ve Koloneis? (Yeniköy) ile bağı belirlenerek yerleşimler arası yol bağlantıları ve ilişkiler tespit edilmiş olacaktır. Ayrıca Pisye-Pladasa Koinonu bağlamında Gökova körfezinin kıyısına daha yakın olan Pladasa yerleşiminin Akbük koyunu liman olarak kullanıp kullanmadığı ve etkilerinin, gerisinde yer alan bugün oldukça yüksek dağlar ve derin vadilerle çevrelenmiş Yeşilyurt, Çırpı, Çiftlik, Yeniköy ve Sarnıçköy gibi iç bölgelere nasıl uzandığı da kapsamlı bir şekilde anlaşılmış olacaktır. Ayrıca alandaki kale ve kuleler gibi daha önceki çalışmalarda tespit edilen kısmi arkeolojik veriler, iç kesimlere ulaşan güzergâhların buradan geçtiğini ve bölgenin antik dönemde önemli bir güzergâh olduğunu göstermesi açısından önemli ipuçları sunmaktadır.
Karia bölgesinin, özellikle Gökova (Keramos) körfezinin kuzeyindeki Pisye-Pladasa Koinonu’nun antik dönem öncesi sürecine ait veriler de maalesef oldukça yetersizdir. Genellikle dağlık olan Karia bölgesi coğrafyasında Yeşilyurt (Pisye) ve Sarnıçköy (Pladasa) arası bölge (Pisye-Pladasa Koinonu), denize ulaşan düzlük kısmı ve gerisindeki vadiler arasında yer alanlar ile erken dönemlere ait verileri barındırmış olma potansiyeline sahiptir. Yüzey araştırmalarının sonucundaki tespitlerimizle arkeolojik olarak bilinmeyen pek çok noktanın aydınlatılabileceği öngörülmektedir.